Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Kole

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 września 2022 r.

Sąd Rejonowy w Kole Wydział I Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: sędzia Anna Kalisz

Protokolant: sekr. sąd. Emilia Topolska

po rozpoznaniu w dniu 26 września 2022 r w Kole

na rozprawie

sprawy z powództwa P. K.

przeciwko A. K.

o eksmisję

I.  Nakazuje pozwanej A. K., aby opróżniła, opuściła i wydała powodowi P. K. nieruchomość położoną w miejscowości D., gmina D., powiat (...), województwo (...), o nr. geodezyjnym (...), dla której Sąd Rejonowy w Kole prowadzi księgę wieczystą nr (...).

II.  Orzeka, iż pozwanej nie przysługuje prawo do lokalu socjalnego.

III.  Odstępuje od obciążenia pozwanej kosztami procesu poniesionymi przez powoda, w tym kosztami zastępstwa procesowego powoda.

sędzia Anna Kalisz

UZASADNIENIE

Powód P. K. pozwem z dnia 17 grudnia 2021 r. wniósł
o nakazanie pozwanej A. K., aby opróżniła, opuściła i wydała powodowi zajmowaną nieruchomość położoną w miejscowości D., gmina D., powiat (...), województwo (...), o numerze geodezyjnym (...) dla której
to nieruchomości Sąd Rejonowy w Kole V Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą o numerze (...), a stanowiącej własność powoda. Ponadto powód wniósł o zasądzenie na swoją rzecz kosztów postępowania wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty.
W uzasadnieniu powód wskazał, iż po rozwiązaniu małżeństwa powód udzielił zgody pozwanej na zamieszkiwanie w swojej nieruchomości do czasu znalezienia sobie
przez pozwaną innego lokalu, jednakże pomimo upływu 1,5 roku od rozwodu, pozwana nadal zamieszkuje w przedmiotowej nieruchomości i nie poczyniła żadnych kroków
w kierunku tego, aby wynająć sobie inny lokal mieszkalny i opuścić nieruchomość należącą do powoda. Powód wyznaczył pozwanej ostateczny termin do opuszczenia przez nią lokalu do dnia 20 listopada 2021 r., czego pozwana nie uczyniła.

W odpowiedzi na pozew z dnia 17 lutego 2022 r. pozwana wniosła o oddalenie powództwa w całości, a w przypadku jego uwzględnienia, działając na podstawie art. 461 k.c., podniosła zarzut zatrzymania, wnosząc o rozliczenie nakładów poniesionych przez pozwaną na remont mieszkania w kwocie 125.000,00 zł, a nadto o zapewnienie pozwanej lokalu socjalnego z uwagi na sytuację materialną i życiową pozwanej.

W uzasadnieniu pozwana wskazała, iż zgodziła się na zakończenie sprawy rozwodowej bez orzekania o winie z uwagi na fakt, iż powód wyraził zgodę na dalsze zamieszkiwanie pozwanej w nieruchomości należącej do powoda, tj. w budynku gospodarczym zaadaptowanym na cele mieszkaniowe w trakcie trwania małżeństwa z pieniędzy pozwanej. Pozwana przyznaje, iż strony nie uzgodniły między sobą okresu zamieszkiwania przez pozwaną, ponieważ miało dojść między stronami do dokonania ugodowego podziału majątku, w następstwie którego pozwana miała otrzymać środki finansowe, które by umożliwiły pozwanej zakup na rynku wtórnym małego mieszkania dla pozwanej i niepełnosprawnego syna. Ponadto pozwana wskazuje, iż z uwagi na sytuację materialną i życiową pozwanej oraz fakt, iż sprawuje opiekę nad niepełnosprawnym synem, przysługuje pozwanej prawo do lokalu socjalnego.

W toku postępowania strony co do zasady podtrzymały swoje dotychczasowe stanowiska z tą różnicą, iż powód podczas rozprawy sądowej w dniu 26 września 2022 r. wniósł o wzajemne zniesienie kosztów adwokackich, a także cofnął żądanie o zasądzenie na swoją rzecz kosztów procesu. Ponadto na wstępie ww. rozprawy strony wskazały, iż został złożony wniosek o podział majątku wspólnego, a sprawa zawisła pod numerem I Ns (...)

Sąd ustalił, co następuje:

Powód P. K. oraz pozwana A. K. ( de domo (...)) w dniu 18 listopada 1989 r. zawarli związek małżeński przed Urzędnikiem S. C. w D..

/dowód: akta sprawy I C(...) – odpis zupełny aktu małżeństwa, k. 4/

P. K. nabył spadek po rodzicach S. i T., małżonkach K.. W skład spadku wchodziła nieruchomość położona
w miejscowości D., gmina D., powiat (...), województwo (...),
o numerze geodezyjnym (...) dla której to nieruchomości Sąd Rejonowy w Kole
V Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą o numerze (...).

Powyższa nieruchomość stanowi majątek osobisty powoda.

/dowód: akta sprawy I Ns (...) – postanowienie Sądu Rejonowego w Kole z dnia 18 czerwca 2009 r., k. 14, wydruk elektronicznej księgi wieczystej (...) – k. 10-12/

Małżeństwo powoda P. K. i pozwanej A. K. zostało rozwiązane przez rozwód na mocy prawomocnego wyroku Sądu Okręgowego
w K. Wydziału I Cywilnego z dnia 7 lipca 2020 r., wydanego w sprawie o sygn. akt
I C (...), bez orzekania o winie. W wyroku rozwodowym Sąd nie orzekł o sposobie korzystania ze wspólnego mieszkania.

/dowód: kopia odpisu wyroku Sądu Okręgowego w Koninie wydanego w dniu
7 lipca 2020 r. w sprawie o sygn. akt I C (...) – k. 13, akta sprawy I C (...) – wyrok Sądu Okręgowego w Koninie z dnia 7 lipca 2020 r., k. 63/

Przed rozwodem strony zamieszkiwały wspólnie w nieruchomości stanowiącej majątek osobisty powoda. Na powyższej nieruchomości posadowiony jest dom mieszkalny, który wcześniej zajmowali rodzice P. K. oraz budynek gospodarczy zaadaptowany na cele mieszkalne. Małżonkowie K. mieszkali wspólnie w budynku gospodarczym.

Po rozwodzie strony zawarły nieoficjalne porozumienie, że pozwana będzie mogła nadal przez jakiś okres mieszkać w zaadaptowanym budynku gospodarczym, jednakże nie ustalili żadnego terminu ostatecznej wyprowadzki pozwanej.

Pismem z dnia 15 października 2021 r. powód zażądał, aby pozwana wyprowadziła się z nieruchomości do dnia 20 listopada 2021 r.

Pozwana obecnie pracuje w T. jako technik farmaceutyczny. Zarabia
2.700,00 zł netto, nie ma żadnych długów, nie korzysta również z pomocy socjalnej. Posiada również pojazd marki T. (...) rocznik 2019 bądź 2020. Starszy syn stron obecnie przebywa w Kanadzie, natomiast młodszy, niepełnosprawny syn mieszka
w P., gdzie wynajmuje pokój z lokatorami, otrzymuje rentę socjalną i pracuje dorywczo w foodtruckach.

Powód obecnie mieszka w domu znajdującym się na przedmiotowej nieruchomości, który był wcześniej zamieszkiwany przez jego rodziców. Natomiast pozwana zajmuje budynek gospodarczy, położony na tej samej działce.

/dowód: pismo powoda z dnia 15 października 2021 r. – k. 9-9v, pismo MOPS
w D. z dnia 9 lutego 2022 r. – k. 26, zeznania powoda – k. 57v, e-protokół (...):12:06-00:17:43, zeznania pozwanej – k. 57v-58, e-protokół (...):17:43-00:30:55/

Za wiarygodny dowód w sprawie uznano zeznania powoda P. K. oraz pozwanej A. K., które były spójne, logiczne, spontaniczne i szczere, zgodne z zasadami doświadczenia życiowego, a nadto znalazły potwierdzenie w zgromadzonym materiale, w związku z powyższym nie było podstaw do ich kwestionowania.

Sąd uznał za wiarygodne także dokumenty, z których dowód przeprowadzono
w toku postępowania. Ich autentyczność, moc dowodowa oraz prawdziwość stwierdzonych w nich faktów nie budziła wątpliwości.

Sąd postanowił na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 2) k.p.c. pominąć wnioski dowodowe powoda o przesłuchanie świadków wskazanych w piśmie z dnia 16 maja 2022 r. oraz pozwanej wskazanych w piśmie z dnia 1 czerwca 2022 r. Wskazani przez stronę świadkowie przesłuchiwani mieli być na okoliczność ewentualnych nakładów na nieruchomość stanowiącą majątek osobisty powoda. Powyższe wnioski dowodowe zostały złożone w niniejszej sprawie w związku z podniesionym przez pozwaną zarzutem zatrzymania. Powyższy zarzut, z uwagi na fakt, że pomiędzy stronami toczy się postępowanie o podział majątku wspólnego – nie może być przedmiotem badania w sprawie o eksmisję, gdyż w tym zakresie należy podzielić stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w uchwale z dnia 18 stycznia 1982r. w sprawie III CZP 54/18, który orzekł, że w procesie o eksmisję rozwiedzionego małżonka z budynku stanowiącego nakład na nieruchomość wchodzącą w skład odrębnego majątku drugiego małżonka, dokonany z majątku wspólnego, o którego podział toczy się odrębne postępowanie nieprocesowe, nie jest dopuszczalne orzeczenie o prawie zatrzymania przewidzianym w art. 461 k.c.

Z tej przyczyny Sąd oddalił wnioski dowodowe powołane zarówno przez jedną, jak i drugą stronę.

W ocenie Sądu brak było także podstaw do zawieszenia niniejszego postępowania w oparciu o treść art. 177 § 1 kpc, gdyż rozstrzygnięcie sprawy o eksmisję nie zależy od wyniku postępowania o podział majątku wspólnego, z uwagi na fakt, że nieruchomość stanowi majątek osobisty powoda, a w postępowaniu o podział majątku wspólnego w takiej sytuacji może dojść jedynie do rozliczenia nakładów poczynionych na majątek osobisty powoda. Należało też ocenić ten wniosek dowody jako zmierzający do przedłużenia postępowania.

Sąd zważył, co następuje:

Podstawę roszczenia powoda stanowi art. 222 § 1 k.c., zgodnie z którym właściciel może żądać od osoby, która faktycznie rzeczą włada, ażeby rzecz ta została mu wydana, chyba że osobie tej przysługuje skuteczne względem właściciela uprawnienie do władania rzeczą. Powołana regulacja stanowi podstawę do żądania ochrony prawa własności w przypadku jego naruszenia za pomocą roszczenia windykacyjnego. Roszczenie to wynika bezpośrednio z prawa własności i powstaje w razie bezprawnego pozbawienia właściciela posiadania rzeczy. Roszczenie windykacyjne nie przysługuje właścicielowi jedynie w sytuacji, gdy osoba władająca rzeczą ma skuteczne względem właściciela uprawnienie do tego.

Z ustalonego w przedmiotowej sprawie stanu faktycznego wynika, że powód P. K. jest właścicielem nieruchomość położonej w miejscowości D., gmina D., powiat (...), województwo (...), o numerze geodezyjnym (...) dla której to nieruchomości Sąd Rejonowy w Kole V Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą o numerze (...).

Wskazaną nieruchomość powód nabył na podstawie postanowienia Sądu Rejonowego w Kole I Wydziału Cywilnego wydanego w dniu 18 czerwca 2009 r. w sprawie o sygn. akt I Ns (...), w którym to stwierdzono nabycie przez powoda spadku po swoich rodzicach.

Okoliczność ta nie była kwestionowana przez pozwaną.

Pozwana A. K. zaczęła mieszkać na przedmiotowej nieruchomości z chwilą zawarcia związku małżeńskiego z powodem. Obecnie zaś pozwana nie posiada skutecznego względem powoda prawa do dysponowania sporną nieruchomością. Jedyną relacją, która wiąże strony przedmiotowego postępowania, jest fakt pozostawania przez nie w przeszłości w związku małżeńskim. W tej sytuacji należało przyjąć, iż A. K. zamieszkiwała w domu powoda na podstawie dorozumianej umowy użyczenia, jako jego żona, a później jako była zona, gdyż początkowo strony ustaliły, że pozwana może zamieszkiwać nieruchomość powoda nawet po rozwodzie. Na podstawie art. 710 kc przez umowę użyczenia użyczający zobowiązuje się zezwolić biorącemu, przez czas oznaczony lub nie oznaczony, na bezpłatne używanie oddanej mu w tym celu rzeczy.

Umowa użyczenia została zakończona w momencie, gdy powód wezwał pozwaną do opuszczenia jego nieruchomości i wyznaczył jej ostateczny termin do opuszczenia nieruchomości w dniu 20.11.2021r. Zgodnie z treścią art. 718 § 1 kc. po zakończeniu użyczenia biorący do używania obowiązany jest zwrócić użyczającemu rzecz w stanie nie pogorszonym. Pozwana nie zwróciła powodowi nieruchomości i po rozwodzie, a następnie po wezwaniu do opuszczenia nieruchomości nadal zamieszkiwała w nieruchomości powoda bez tytułu prawnego i wbrew woli powoda. W tej sytuacji żądanie powoda jako właściciela nieruchomości ma podstawę w przepisie art. 222 kodeksu cywilnego.

W toku postępowania pozwana podniosła zarzut zatrzymania, wnosząc o rozliczenie nakładów finansowych poczynionych na zaadoptowanie budynku na potrzeby mieszkaniowe, stanowiącego wyłączną własność powoda.

Prawo zatrzymania uregulowane zostało w art. 461 k.c., zgodnie z którym zobowiązany do wydania cudzej rzeczy może ją zatrzymać aż do chwili zaspokojenia lub zabezpieczenia przysługujących mu roszczeń o zwrot nakładów na rzecz oraz roszczeń o naprawienie szkody przez rzecz wyrządzonej (§ 1). Prawa tego nie stosuje się, gdy obowiązek wydania rzeczy wynika z czynu niedozwolonego albo gdy chodzi o zwrot rzeczy wynajętych, wydzierżawionych lub użyczonych (§ 2).

Prawo zatrzymania stanowi środek zabezpieczenia roszczeń przysługujących dłużnikowi zobowiązanemu do wydania rzeczy m.in. z tytułu dokonanych na tę rzecz nakładów. To uprawnienie o charakterze obligacyjnym może być wprawdzie zgłoszone
w drodze zarzutu, jednakże do orzeczenia o zatrzymaniu niezbędne jest ustalenie, że roszczenie o zwrot nakładów rzeczywiście pozwanemu przysługuje i to przysługuje
w określonej wysokości. Bez takiego bowiem ustalenia nie byłoby możliwe orzeczenie
o równoczesności świadczeń, z których jedno polega na orzeczonym przez sąd obowiązku dłużnika wydania rzeczy wierzycielowi, drugie zaś – na uzależnieniu wykonania tego obowiązku od zaspokojenia lub zabezpieczenia przez wierzyciela roszczenia dłużnika. Gdyby wysokość tegoż roszczenia nie została określona w wyroku,
jego wykonanie w drodze egzekucji napotkałoby trudne do przezwyciężenia przeszkody, gdyż organ egzekucyjny byłby pozbawiony możności sprawdzenia, czy wierzyciel spełnił obowiązki wynikające z orzeczonego przez sąd prawa zatrzymania. Jednakże w niniejszym przypadku na uwadze należy mieć fakt, iż w procesie o eksmisję rozwiedzionego małżonka z budynku stanowiącego nakład na nieruchomość wchodzącą w skład odrębnego majątku drugiego małżonka, dokonany z majątku wspólnego,
o którego podział toczy się odrębne postępowanie nieprocesowe, nie jest dopuszczalne orzeczenie o prawie zatrzymania przewidzianym w art. 461 k.c. (por. uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 18 stycznia 1982 r. w sprawie o sygn. akt 54/81, OSNC 1982/5-6/71, LEX nr 2736).

Mając na uwadze powyższe oraz fakt, iż pomiędzy stronami toczy się postępowanie o podział majątku wspólnego w sprawie sygn. I Ns (...) tym samym podniesiony przez pozwaną zarzut zatrzymania nie może zostać uwzględniony
i rozpatrzony przez Sąd w sprawie o eksmisję.

Mając na uwadze wyżej poczynione rozważania Sąd, w punkcie I sentencji wyroku, nakazał pozwanej A. K., aby opróżniła, opuściła i wydała powodowi P. K. nieruchomość położoną w miejscowości D., gmina D., powiat (...), województwo (...), o numerze geodezyjnym (...) dla której Sąd Rejonowy w Kole V Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą o numerze (...).

Należy zauważyć, iż pozwana A. K. posiadała uprzednio tytuł prawny do zajmowania nieruchomości, na podstawie ustaleń z powodem, poczynionych w trakcie sprawy rozwodowej (umowa użyczenia), czy też zajmowanie przez pozwaną lokalu, stanowiącego wyłączną własność powoda, miało także podstawę ustawową, albowiem – zgodnie z art. 281 zd. 1 k.r.o. – jeżeli prawo do mieszkania przysługuje jednemu małżonkowi, drugi małżonek jest uprawniony do korzystania z tego mieszkania w celu zaspokojenia potrzeb rodziny. Tym samym z racji zawarcia związku małżeńskiego współmałżonek osoby dysponującej samodzielnym prawem do mieszkania (domu), uzyskuje własne prawo podmiotowe do korzystania z tego mieszkania w trakcie trwania małżeństwa i w celu zaspokojenia potrzeb rodziny. Prawo to jednak pozwana utraciła wobec wezwania pozwanej przez powoda do jego opuszczenia.

Zatem zdaniem sądu do pozwanej w niniejszej sprawie znajdują zastosowanie przepisy art. 2 ust.1 pkt 1 ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu Cywilnego dotyczące lokatorów, którzy utracili tytuł prawny do zajmowanego lokalu. ( tak Sąd Najwyższy w uchwale z 23 09 2004 roku OSNC 2005/9/154 ).

Zgodnie z art. 14 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 roku o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego w wyroku nakazującym opróżnienie lokalu Sąd orzeka o uprawnieniu do otrzymania lokalu socjalnego bądź o braku takiego uprawnienia wobec osób, których nakaz dotyczy. Obowiązek zapewnienia lokalu socjalnego ciąży na gminie właściwej ze względu na miejsce położenia lokalu podlegającego opróżnieniu.

Sąd, badając z urzędu, czy zachodzą przesłanki do otrzymania lokalu socjalnego, orzeka o uprawnieniu osób, wobec których orzekł obowiązek opróżnienia lokalu, biorąc pod uwagę dotychczasowy sposób korzystania przez nie z lokalu oraz ich szczególną sytuację materialną i rodzinną. Sąd nie może przy tym nie orzec o uprawnieniu do otrzymania lokalu socjalnego wobec wskazanej w ustawie enumeratywnej kategorii osób, tj. małoletnich, niepełnosprawnych, ubezwłasnowolnionych oraz osób sprawujących nad nimi opiekę i wspólnie z nimi zamieszkałych, kobiet w ciąży, obłożnie chorych, emerytów i rencistów spełniających kryteria do otrzymania świadczenia z pomocy społecznej, osób posiadających status bezrobotnego, osób spełniających przesłanki określone przez radę gminy w drodze uchwały – chyba, że osoby te mogą zamieszkać w innym lokalu niż dotychczas używany.

W ocenie Sądu pozwana nie spełnia warunków koniecznych do otrzymania lokalu socjalnego. Pozwana jest osobą zatrudnioną na podstawie umowy o pracę, choć
co prawda wynagrodzenie nie jest wysokie, jednakże pozwana otrzymuje je regularnie
i jest to kwota nieco większa niż dopuszczalna najniższa stawka wynagrodzenia za pracę. Ponadto pozwana jest właścicielką stosunkowo nowego pojazdu marki T. (...) wyprodukowanego w 2019 bądź 2020 r. (powyższa nieścisłość wynika z faktu, iż pozwana nie pamięta dokładnej daty produkcji pojazdu). Co więcej w toku postępowania wykazano, iż pozwana obecnie nie posiada nikogo na utrzymaniu – starszy syn stron przebywa w Kanadzie, natomiast młodszy mieszka w P., gdzie pracuje i utrzymuje się samemu. Co więcej A. K. nie ma też żadnego zadłużenia.

Z wyżej wskazanych powodów Sąd w punkcie II sentencji wyroku orzekł, iż pozwanej nie przysługuje prawo do lokalu socjalnego.

W punkcie III sentencji wyroku Sąd rozstrzygnął o kosztach postępowania
na podstawie art. 102 k.p.c. Zgodnie z art. 102 k.p.c. w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo
nie obciążać jej w ogóle kosztami. Sposób skorzystania z art. 102 k.p.c. jest suwerennym uprawnieniem jurysdykcyjnym sądu i do jego oceny należy przesądzenie, czy wystąpił szczególnie uzasadniony wypadek, który uzasadnia odstąpienie, a jeśli tak, to w jakim zakresie, od generalnej zasady obciążania kosztami procesu strony przegrywającej spór (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 lutego 2010 r., sygn. akt II PK 192/09). Wypadki szczególnie uzasadnione w rozumieniu art. 102 k.p.c. to te, które powodują, iż zasądzenie kosztów na rzecz wygrywającego przeciwnika w całości, a nawet w części, byłoby sprzeczne z powszechnym odczuciem sprawiedliwości oraz zasadami współżycia społecznego. Ocena sądu, czy zachodzi wypadek szczególnie uzasadniony, o którym mowa w art. 102 k.p.c., ma charakter dyskrecjonalny, oparty na swobodnym uznaniu, kształtowanym własnym przekonaniem sądu oraz oceną okoliczności rozpoznawanej sprawy (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 grudnia 2019 r., sygn. akt V CSK 380/18).

Mając na uwadze sytuację życiową i finansową pozwanej, fakt, iż pozwana będzie musiała ponieść koszty związane z wydaniem nieruchomości, koszty związane
z zorganizowaniem sobie nowego miejsca zamieszkania, a nadto mając na uwadze wniosek samego powoda w tym zakresie, Sąd odstąpił od obciążenia pozwanej kosztami procesu poniesionymi przez powoda, w tym kosztami zastępstwa procesowego powoda.

sędzia Anna Kalisz