Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Kole

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 8 lutego 2024 roku

Sąd Rejonowy w Kole Wydział III Rodzinny i Nieletnich

w składzie następującym:

Przewodniczący: Sędzia Agnieszka Pietruszka

Protokolant: Inspektor Joanna Szustakowska

po rozpoznaniu w dniu 8 lutego 2024 roku w Kole

na rozprawie

sprawy z powództwa Zakładu Usług (...) Sp. z o.o. w K.

przeciwko J. L. oraz W. L.

o ustanowienie rozdzielności majątkowej małżeńskiej

I.  Oddala powództwo

II.  Zasądza od powoda na rzecz pozwanego kwotę 737,00 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa adwokackiego wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w terminie płatności, za okres od uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.

S ę d z i a

Agnieszka Pietruszka

Sygnatura akt III RC 289/22

UZASADNIENIE

Powód - Zakład Usług (...) Sp. z o.o. z siedzibą w K. wniósł o ustanowienie rozdzielności majątkowej pomiędzy pozwaną J. L. a pozwanym W. L.. W uzasadnieniu podniesiono, iż pozwany jest dłużnikiem powoda. Sąd Rejonowy w Kole w sprawie I C 135/20 zasądził od W. L. na rzecz powodowej spółki kwotę 2.888,89 zł wraz z ustawowymi odsetkami oraz koszty procesu w kwocie 1.117 zł i nadał wyrokowi klauzulę wykonalności. Z wniosku powódki prowadzono postępowanie egzekucyjne w sprawie Km 2218/21. Postępowanie to było skierowane m.in. do spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego położonego w K. przy ul. (...), której właścicielami są pozwani na prawach wspólności ustawowej małżeńskiej. Z uwagi na brak możliwości uzyskania klauzuli wykonalności przeciwko małżonce dłużnika, Komornik umorzył postępowanie egzekucyjne w części, z mocy prawa na podstawie art. 923 § 2 kpc. W związku z tym, iż J. L. nie wyraziła zgody na zaciągnięcie zobowiązania przez dłużnika nie jest możliwe uzyskanie klauzuli wykonalności przeciwko niej, stąd też konieczne jest ustanowienie rozdzielności majątkowej między pozwanymi. Ustanowienie rozdzielności majątkowej da wierzycielowi szansę na wyegzekwowanie swoich należności z części majątku przypadającej dłużnikowi po jego podziale. W ocenie powoda, istnieje zatem ważna przesłanka do zniesienia wspólności ustawowej.

Pozwany – W. L. wniósł o oddalenie powództwa w całości podnosząc, iż nie zostały spełnione przesłanki ustanowienia na wniosek wierzyciela rozdzielności majątkowej. Zdaniem pozwanego, uzyskanie przez wierzyciela świadczenia na poziomie kilku tysięcy złotych nie wymaga tak istotnej ingerencji w sferę małżeńskiego ustroju majątkowego. Za niewystarczające należy uznać odwołanie się przez powoda tylko i wyłącznie do umorzenia postępowania egzekucyjnego na skutek bezskuteczności egzekucji. Nawet z przedłożonej przez pozwanego dokumentacji wynika, że wierzyciel nie zlecił komornikowi poszukiwania majątku ani też innych działań zmierzających do zaspokojenia roszczenia. Poza tym, w ocenie pozwanego, nawet gdyby powodowi udało się doprowadzić do ustanowienia między małżonkami rozdzielności majątkowej, to i tak nie pozwoli to na skuteczne zaspokojenie wierzyciela. Stosownie do art. 952 ¹ § 2 kpc wierzyciel jest uprawniony do złożenia wniosku o przeprowadzenie licytacji lokalu mieszkalnego, jeżeli wysokość egzekwowanej należności głównej stanowi co najmniej równowartość jednej dwudziestej części sumy oszacowania. Uwzględniając położenie oraz warunki techniczne mieszkania, wymagane przesłanki nie zostaną spełnione. Niezależnie od tego, przyjmuje się, że przesłanki ustanowienia rozdzielności majątkowej na wniosek wierzyciela powinny być rygorystycznie oceniane przez sądy, ponieważ stanowi ono nadmierną ingerencję w sprawy majątkowe małżonków. Dodatkowo, zdaniem pozwanego, żądanie strony powodowej należy interpretować jako nadużycie prawa w rozumieniu art. 5 kc ze względu na jego sprzeczność z zasadami współżycia społecznego. Ustanowienie rozdzielności majątkowej i skierowanie egzekucji do jedynego składnika majątku wspólnego małżonków, naraziłoby ich na realne niebezpieczeństwo zagrażające podstawowym potrzebom życiowym. Nadto należy pamiętać, iż dochodzona przez wierzyciela należność stanowi zobowiązanie wynikające z niezasadnie wystawionych faktur za dostawę wody, w wyniku awarii sieci wodociągowej związanej ze zmianą wodomierza, dokonaną przez pracowników spółki.

Pozwana – J. L. nie zajęła stanowiska w sprawie.

Sąd ustalił co następuje :

Wyrokiem z dnia 28.05.2021 r. Sąd Rejonowy w Kole w sprawie I C 135/20 zasądził od W. L. na rzecz Zakładu Usług (...) Sp. z o.o. z siedzibą w K. kwotę 2.888,89 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie ( od kwoty 1.453,49 zł od dnia 20.03.2019 r. do dnia zapłaty; od kwoty 1.189,57 zł od dnia 10.04.2019 r. do dnia zapłaty oraz od kwoty 245,83 zł od dnia 19.05.2019 r. do dnia zapłaty). Jednocześnie zasądzono od pozwanego kwotę 1.117 zł tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym kwotę 917 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego.

Zasądzona kwota wynika z nieuregulowanych płatności związanych z dostarczaniem wody do nieruchomości pozwanego położonej w B.. Pozwany zgłaszał powodowi duży ubytek wody po wymianie licznika i prowadził z nim negocjacje dotyczące należności, ale strona powodowa nie przyjęła argumentów W. L..

(dowód: kopia wyroku z dnia 28.05.2021 r. wraz z klauzulą wykonalności z dnia 29.06.2021 r. k.9; częściowo zeznania pozwanego k.67-68)

Powód zainicjował postępowanie egzekucyjne. Postanowieniem z dnia 20.06.2022 r. Komornik na podstawie art. 923 § 2 kpc umorzył postępowanie skierowane do spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego położonego w K. przy ul. (...), a kolejnym postanowieniem z dnia 26.10.2022 r. umorzył postępowanie wobec bezskutecznej egzekucji. W uzasadnieniu postanowienia wskazano m.in. że W. L. nie posiada majątku, z którego można skutecznie prowadzić egzekucję. Brak jest ruchomości, wierzytelności oraz środków zgromadzonych na rachunkach bankowych mimo, że dłużnik prowadzi działalność gospodarczą. Z kolei egzekucja ze spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu okazała się bezskuteczna, albowiem prawo to należy do majątku wspólnego W. L. i jego małżonki, a wierzyciel nie przedłożył tytułu wykonawczego przeciwko małżonce W. L.. Komornik ustalił, że brak jest innych składników majątku, a wierzyciel nie zlecił poszukiwania majątku.

(dowód: postanowienia Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Kole D. W. w sprawie Km 2218/21 z dnia 20.06.2022 r. k.10 i z dnia 26.10.2022 r. k.11; kopia wniosku o wszczęcie egzekucji z dnia 16.08.2021 r. k.42-44)

W. L. od 1980 r. pozostaje w związku małżeńskim z J. L.. Pomiędzy małżonkami nie toczy się sprawy o rozwód ani o separację. W małżeństwie stron obowiązuje ustrój wspólności majątkowej małżeńskiej.

Pozwany od marca 2023 r. ma wypłacane świadczenie emerytalne z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w kwocie 2.800 zł miesięcznie. Do momentu przejścia na emeryturę prowadził działalność gospodarczą. Pozwany spłaca kredyty inwestycyjne, posiada też zadłużenie wobec ZUS, które stara się regulować w ratach. Ponadto, pozwany ma wspólne zobowiązania finansowe wraz z małżonką.

J. L. aktualnie jest na emeryturze. Boryka się z problemami zdrowotnymi.

W skład majątku wspólnego małżonków wchodzi spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego położonego w K. oraz nieruchomość znajdująca się w B., gdzie pozwany prowadził działalność gospodarczą. Nieruchomość ta obejmuje grunty rolnicze o powierzchni około 1 ha wraz z zabudowaniami. Powyższa nieruchomość nie była zajęta przez komornika.

(dowód: odpis skrócony aktu małżeństwa k.12; częściowo zeznania pozwanego k.67-68)

Pozwany wraz z bratem odziedziczył po rodzicach nieruchomość położoną przy ulicy (...) w K.. Na nieruchomości znajdują się lokale, które są częściowo wynajmowane. Udział W. L. w prawie własności tej nieruchomość , jak również wierzytelności z tytułu najmu, nie były zajęte przez Komornika.

(dowód: częściowo zeznania pozwanego k.67-68)

W ocenie Sądu, zeznania pozwanego w przeważającej części zasługiwały na uwzględnienie. Jednocześnie pozwany podnosił okoliczności, które były irrelewantne z punktu widzenia przedmiotu niniejszego postępowania. Ponadto, W. L. podawał sprzeczne okoliczności dotyczące otrzymywania emerytury, spłacania zaległych składek ZUS, których nie uiszczał przez pandemię.

Postanowieniem z dnia 8.02.2024 r. Sąd pominął wniosek pełnomocnika pozwanego, aby zwrócić się do Komornika o udostępnienie akt Km 2218/21 celem ustalenia przeprowadzonych czynności egzekucyjnych, oraz czy miało miejsce wyjawienie majątku a w związku z tym, czy dla zaspokojenia potrzeb wierzyciela konieczne jest ustanowienie rozdzielności majątkowej, albowiem, w ocenie Sądu, wniosek ten zmierzał jedynie do przedłużenia postępowania, skoro od wniesienia pozwu minął ponad rok.

Sąd zważył co następuje :

Zgodnie z art. 52 § 1a kro ustanowienia przez Sąd rozdzielności majątkowej może żądać wierzyciel jednego z małżonków, jeżeli uprawdopodobni, że zaspokojenie wierzytelności stwierdzonej tytułem wykonawczym wymaga dokonania podziału majątku wspólnego małżonków. Do uwzględnienia wytoczonego przez wierzyciela powództwa konieczne jest zatem spełnienie dwóch przesłanek: po pierwsze - wykazanie istnienia stwierdzonej tytułem wykonawczym wierzytelności w stosunku do jednego z małżonków i po drugie - uprawdopodobnienia, że zaspokojenie tej wierzytelności wymaga dokonania podziału majątku wspólnego małżonków.

Stwierdzić należy, iż powód dysponuje tytułem wykonawczym przeciwko pozwanemu w postaci wyroku Sądu Rejonowego w Kole z dnia 28.05.2021 r. w sprawie I C 135/20 opatrzonego klauzulą wykonalności.

Jak wynika z powołanego powyżej przepisu, dla wykazania, że zaspokojenie wierzytelności stwierdzonej tytułem wykonawczym wymaga dokonania podziału majątku wspólnego, nie jest potrzebne udowodnienie tej okoliczności, a wystarczy jej uprawdopodobnienie. W konsekwencji nie jest konieczne uprzednie skierowanie egzekucji do majątku osobistego dłużnika i stwierdzenie jej bezskuteczności. Na gruncie niniejszej sprawy, wytaczając przedmiotowe powództwo, wierzyciel nie tylko uprawdopodobnił, ale i wykazał, że nie jest możliwe zaspokojenie należności z majątku osobistego W. L., skoro jak wynikało z przedłożonych dokumentów, Komornik egzekucję prowadzoną przeciwko pozwanemu umorzył, gdyż okazała się ona bezskuteczna.

Pozwany podniósł, że przedmiotowe powództwo nie zasługuje na uwzględnienie z punktu widzenia art. 5 kc, jako sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego wyrażonym w wyroku z dnia 4.04.2014 r. w sprawie II CSK 387/13, nie jest wyłączone oddalenie - na podstawie art. 5 k.c. - powództwa wierzyciela o ustanowienie rozdzielności majątkowej między małżonkami. Zdaniem Sądu Najwyższego należy dopuścić, w drodze wyjątku, w szczególnie uzasadnionych wypadkach, możliwość zastosowania przewidzianej w art. 5 k.c. konstrukcji nadużycia prawa w sprawach, w których wierzyciel jednego z małżonków dochodzi na podstawie art. 52 § 1a k.r.o. ustanowienia rozdzielności majątkowej (vide: wyrok SN z 12.05.2021 r., I (...) 89/21, LEX nr 3220137). Należy zgodzić się ze stanowiskiem pozwanego, iż w okolicznościach faktycznych niniejszej sprawy mamy do czynienia z takim szczególnym wypadkiem. Nie można bowiem pomijać, iż pozwani pozostają w związku małżeńskim od przeszło 40 lat. W tym czasie nie zawierali żadnych umów dotyczących ich majątku wspólnego, jak i majątków osobistych. Po tak wieloletnim pożyciu ich jedynym majątkiem wspólnym jest spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego położonego, w którym zamieszkują oraz nieruchomość położona w B., gdzie pozwany prowadził działalność gospodarczą. Ingerowanie zatem w obowiązujący w ich małżeństwie ustrój wspólności majątkowej małżeńskiej po to tylko, aby powód mógł po dokonaniu podziału majątku wyegzekwować posiadaną względem W. L. wierzytelność, której należność główna nie przekracza 3 tys. zł stanowi ewidentne nadużycie prawa. Uwzględnienie powództwa w tych okolicznościach wypacza cel przyświecający ustawodawcy, którym kierował się wprowadzając uprawnienie wierzyciela statuowane w przepisie art. 52 § 1a kro.

Nie sposób przy tym uznać za zgodne z zasadami współżycia społecznego zamierzenia egzekwowania należności we wskazanej kwocie, z udziału przysługującego dłużnikowi we własnościowym spółdzielczym prawie do lokalu, a tym samym ingerowanie w podstawy bytowe małżonków. Nie jest przy tym wykluczone, iż jak podnosił pozwany , ewentualna egzekucja i tak nie byłaby możliwa z uwagi na treść art. 952 ¹ § 2 kpc , który stanowi, iż wierzyciel jest uprawniony do złożenia wniosku o przeprowadzenie licytacji lokalu mieszkalnego, jeżeli wysokość egzekwowanej należności głównej stanowi co najmniej równowartość jednej dwudziestej części sumy oszacowania. Uwzględniając ceny mieszkań na lokalnym rynku można bowiem założyć, iż lokal pozwanych jest wart ponad 200 tys. zł. Dodatkowo podkreślić należy, iż dochodzona przez stronę powodową wierzytelność wynika z nieopłaconego przez pozwanego rachunku za wodę. Sąd nie neguje, iż należność ta przysługuje stronie powodowej, albowiem w tym zakresie toczyło się postępowanie sądowe, a stanowisko pozwanego nie zostało zaaprobowane zarówno przez sąd I jak i II instancji. Tym nie mniej nie sposób pominąć, iż stwierdzona tytułem wykonawczym wierzytelność nie wynika z jakiegokolwiek przysporzenia uzyskanego przez małżonków, jak miałoby to miejscy np. w przypadku niespłaconego kredytu czy też pożyczki. W konsekwencji tym bardziej nie wydaje się uzasadnione, aby wierzytelność związana z niezapłaconym rachunkiem za wodę, skutkowała ustanowieniem rozdzielności majątkowej.

Na marginesie należy zarazem zauważyć, iż w toku postępowania okoliczności powołane przez stronę powodową na uzasadnienie zgłoszonego żądania uległy zmianie. Jak wynika z zeznań pozwanego od marca 2023 r, a więc kilka miesięcy po umorzeniu postępowania egzekucyjnego, uzyskał on prawo do świadczenia emerytalnego, które nie jest zajęte ani przez komornika ani przez inny uprawniony organ, z uwagi na posiadane przez pozwanego zadłużenie. Nie można zatem wykluczyć, iż aktualnie egzekucja przeciwko pozwanemu nie byłaby już bezskuteczna.

Mając powyższe na uwadze, na podstawie cytowanego przepisu, orzeczono jak w pkt I wyroku.

Biorąc pod uwagę wynik postępowania, Sąd zgodnie z art. 98 § 1 kpc zasądził od powoda na rzecz pozwanego kwotę 737 zł, na którą złożyły się: koszty zastępstwa adwokackiego w wysokości 720 zł, ustalone zgodnie z § 4 ust. 1 pkt 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22.10.2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (t.j. Dz.U.2023.1964 z późn. zm.) oraz opłata skarbowa od pełnomocnictwa w kwocie 17 zł.

Sędzia Agnieszka Pietruszka